24 listopada 2011 r. w Poznaniu odbyła się najważniejsza konferencja polskiej prezydencji w Radzie UE w dziedzinie polityki spójności pt. „Zintegrowane podejście do rozwoju - klucz do inteligentnej, zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu Europy”. Stanowiła ona wprowadzenie do nieformalnego spotkania ministrów odpowiedzialnych za politykę spójności UE, rozwój terytorialny i miejski.
Konferencja była poświęcona zwiększeniu roli myślenia strategicznego i zintegrowanego podejścia w podejmowaniu decyzji i kształtowaniu polityk rozwojowych UE. W dyskusji uczestniczyli wysokiej rangi politycy, praktycy i eksperci z różnych dziedzin i krajów. Minister polskiego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bieńkowska powiedziała na konferencji, że kluczowymi celami podczas polskiej prezydencji było wzmocnienie atrybutów polityki spójności przez zintegrowane i terytorialnie ukierunkowane podejście do rozwoju oraz zorientowanie tej polityki na rezultaty.
Podczas konferencji przedstawiciele rządów, świata nauki oraz biznesu zaprezentowali swoje wizje i idee dotyczące przyszłości Europy, sił napędowych europejskiego rozwoju w najbliższej dekadzie, a także roli Europy i strategii Europa 2020 w podejmowaniu globalnych wyzwań. Dyskusja podczas konferencji potwierdziła, że dalszy gospodarczy, społeczny i terytorialny rozwój Europy potrzebuje nowego paradygmatu rozwoju i nowych narzędzi. Jak informował Minister Michał Boni – Potrzebujemy nowego języka i nowej filozofii rozwoju dla Europy, bo mamy do czynienia z zupełnie nowymi odbiorcami tej polityki.
To, co czeka nas w ramach EWT (Europejskiej Współpracy Terytorialnej) nie jest jeszcze wiadome.
6. października 2011r. Komisja Europejska ogłosiła projekty rozporządzeń polityki spójności na lata 2014-2020. Projekty te zawierają propozycje dotyczące kierunków inwestycji na rzecz rozwoju i wzrostu Unii Europejskiej, realizowanych w ramach polityki spójności, a także mechanizmy koordynacji polityki spójności z innymi politykami UE. Propozycje w opracowywanych Rozporządzeniach niosą szereg zmian i nowości, ale podstawowe cechy EWT, podobnie jak cała polityka spójności, nie zmieniają się wyraźnie. Przedstawienie propozycji rozpoczęło formalne negocjacje nad przyszłością polityki spójności w Radzie Unii Europejskiej.
Wiadomo natomiast, że określono główne cele Polityki Spójności, które w odniesieniu do okresu 2007-2013 przedstawiają się następująco:
Jakie są na dzień dzisiejszy propozycje podstawowych cech dla przyszłości Europejskiej Współpracy Terytorialnej?
-
Budowa oraz podstawowe zasady EWT pozostaną najprawdopodobniej bez zmian (nadal realizacja za pośrednictwem programów wieloletnich; całkowita odpowiedzialność, z finansową włącznie, spoczywa na państwach członkowskich, obowiązuje zasada partnerstwa itp.).
-
Zachowane zostaną podstawowe zasady wdrażania programów.
-
Komisja Europejska opublikuje listę odpowiednich obszarów kwalifikowalnych w podziale na programy, z tym, że pozostaną jako kwalifikowane regiony poziomu NUTS 3 wzdłuż granicy.
-
Położony zostanie nacisk na zapewnienie ciągłości z obecnym ograniczeniem terytorialnym programów. Państwa członkowskie będą mogły jednak zmienić ograniczenie terytorialne przed przedłożeniem Programu Operacyjnego.
-
Nie będzie możliwe wspieranie tak szerokiej skali działań jak obecnie z powodów konieczności mocniejszego powiązania polityki spójności ze strategią EU 2020 oraz dążenia do tego, by skoncentrować wsparcie na mniejszej liczbie tematów
-
Wszelkie wsparcie musi zmierzać do wypełnienia określonych celów tematycznych (proponowane jest 11 celów tematycznych); dla EWT możliwość wyboru maksymalnie 4 celów tematycznych z jednoczesnym zwiększeniem wymagań dotyczących wykorzystania środków (mniej tematów, niektóre ważne tematy zagrożone, silny nacisk na osiąganie wyników).
-
Nadal będzie obowiązywać zasada Partnera Wiodącego.
-
Zwiększone (a także nowe) będą wymagania co do współpracy. Konieczne będzie m.in. spełnienie wszystkich czterech kryteriów współpracy (przygotowanie, realizacja, finansowanie, personel).
-
Zmniejszy się poziom współfinansowania z EFRR do 75 % (mniejszy stopień współfinansowania w porównaniu z krajowymi PO – jest to propozycja, którą nie popiera polskie MRR).
/tekst opracowano na podstawie prezentacji z Konferencji w ramach V Targów Funduszy Europejskich w woj. śląskim oraz prezentacji przedstawicieli czeskiego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego/
Organizacja procesu przygotowania dokumentów programowych na poziomie MRR
Po opublikowaniu projektów rozporządzeń przez Komisję Europejską w październiku 2011 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego podjęło prace nad przygotowaniem procesu programowania dokumentów na perspektywę finansową UE na lata 2014-2020. W maju 2012 r. Rada Ministrów przyjęła dokument "Sposób organizacji prac nad dokumentami programowymi związanymi z perspektywą finansową UE 2014-2020", w którym Prezes Rady Ministrów powierzył ministrowi rozwoju regionalnego koordynację przygotowania dokumentów programowych oraz rozwiązań wdrożeniowych i instytucjonalnych.
Harmonogram prac nad przygotowaniem dokumentów strategicznych na nową perspektywę finansową UE zakłada, że Ministerstwo Rozwoju Regionalnego do września 2012 r. przygotuje "Założenia Umowy Partnerstwa" oraz "System programowania i wdrażania dokumentów programowych związanych perspektywą finansową 2014-2020". "Założenia Umowy Partnerstwa" będą dotyczyły między innymi liczby i zakresu programów operacyjnych, ram instytucjonalnych systemu wdrażania, kluczowych kierunków interwencji, koncentracji tematycznej, warunkowości ex-ante, podziału interwencji pomiędzy kraj i region oraz stopnia uzupełniania się interwencji finansowanych z Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Rybackiej.
Z kolei "System programowania i wdrażania dokumentów programowych związanych z perspektywą finansową 2014-2020" zawiera m.in.: wskazówki i rekomendacje dotyczące przygotowania programów operacyjnych, sposobu wyboru celów i kierunków rozwoju wspieranych w ramach 3 polityk unijnych (PS, WPR i WPRyb), zasady podziału środków oraz mechanizmy zapewnienia koordynacji i komplementarności interwencji z różnych programów, podstawowe zasady wdrażania w ramach perspektywy finansowej UE 2014-2020, założenia systemu monitorowania i kontroli, rozwiązania w zakresie układu instytucjonalnego.
Po zatwierdzeniu przez Radę Ministrów "Założeń Umowy Partnerstwa" oraz "Systemu programowania i wdrażania", Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przystąpi do opracowania projektu "Umowy Partnerstwa". Równolegle do procesu przygotowania projektu "Umowy Partnerstwa" opracowane zostaną projekty programów operacyjnych. Negocjacje z Komisją Europejską Umowy Partnerstwa oraz programów operacyjnych planowane są w okresie październik-grudzień 2013 roku. Ponadto, równolegle do prac nad Umową Partnerstwa oraz programami operacyjnymi prowadzone będą prace nad przygotowaniem zmian prawnych, które będą dostosowane do zapisów rozporządzeń przyjętych przez Komisję Europejską.
Prace nad przygotowaniem "Założeń Umowy Partnerstwa" oraz "Systemu programowania i wdrażania"
W proces przygotowania dokumentów programowych, w tym "Założeń Umowy Partnerstwa" oraz "Systemu programowania i wdrażania" włączony został Międzyresortowy Zespół ds. Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej, którego kompetencje zostały poszerzone zmianą zarządzania nr 48 Prezesa Rady Ministrów o zagadnienia związane z programowaniem perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020. W skład zespołu wchodzą podsekretarze stanu resortów biorących czynny udział we wdrażaniu funduszy UE oraz marszałkowie województw. W ramach zespołu, decyzją powyższego gremium, mogą być powoływane grupy robocze.
Dodatkowo, w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego funkcjonuje nieformalny wewnętrzny zespół Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, w skład którego wchodzą przedstawiciele poszczególnych departamentów. W ramach zespołu omawiane są dotychczasowe doświadczenia z wdrażania dwóch ostatnich perspektyw oraz materiały problemowe opracowane przez poszczególne departamenty zgodnie z kompetencjami. Zespół będzie funkcjonował podczas całości procesu opracowania dokumentów programowych na nową perspektywę finansową UE.
Dotychczas w celu opracowania "Założeń Umowy Partnerstwa" organizowane były warsztaty dla przedstawicieli regionów poświęcone doświadczeniom, negocjacjom oraz przygotowaniu kontraktu terytorialnego, a także podziałowi interwencji pomiędzy poziom krajowy i regionalny. Ponadto, w czerwcu 2012 r. zostały zorganizowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego spotkania bilateralne z resortami: transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, kultury, środowiska, gospodarki, administracji i cyfryzacji, rolnictwa, edukacji, nauki i szkolnictwa wyższego, sportu i turystyki oraz zdrowia. Spotkania te przyczyny się do omówienia z właściwymi resortami kluczowych zagadnień dotyczących wsparcia w ramach wszystkich celów tematycznych wskazanych w projekcie rozporządzeń.
Wynikiem prac w zakresie analizy wniosków z dotychczasowych doświadczeń oraz uwarunkowań będących efektem projektów rozporządzeń Komisji Europejskiej jest dokument "Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 – uwarunkowania strategiczne", który został wysłany wraz z kwestionariuszem do resortów oraz regionów. Przed sformułowaniem pierwszej wersji "Założeń Umowy Partnerskiej" oraz "Systemu programowania i wdrażania" niezbędne jest jak najpełniejsze wykorzystanie dotychczasowych doświadczeń oraz propozycji poszczególnych instytucji biorących udział w programowaniu i realizacji polityki rozwoju współfinansowanej przez środki UE.
Równolegle odbywają się spotkania eksperckie mające formułę debat okrągłego stołu z udziałem wybranych ekspertów i przedstawicieli kierownictwa Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Ich celem jest określenie, na podstawie dotychczasowych doświadczeń i wiedzy eksperckiej, w oparciu o aktywność uczestników, optymalnego katalogu interwencji w danym obszarze, na którym należy koncentrować się przy programowaniu wsparcia unijnego. Dodatkowo, spotkania te poświęcone są identyfikacji potencjalnych problemów, jakie mogą się pojawić na etapie programowania interwencji w danym obszarze. Debaty są organizowane przez właściwe departamenty Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W proces debaty nad przyszłą perspektywą finansową wpisuje się także Krajowe Forum Terytorialne.
Dodatkowo, procesowi przygotowania programowania funduszy UE na lata 2014-2020 towarzyszą spotkania robocze z Komisją Europejską, które mają na celu uspójnienie podejścia do procesu programowania pomiędzy stroną polską i Komisją Europejską oraz wyjaśnieniu na jak najwcześniejszym etapie potencjalnych kwestii, które mogą stanowić problem.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uruchomiło skrzynkę:
programowanie2014_2020@mrr.gov.pl, gdzie można uzyskać więcej informacji na temat procesu przygotowania dokumentów programowych na perspektywę finansową UE 2014-2020.
